Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan ve ortakların şirket borçlarından sorumluluğunun taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını (varsa ek ödeme ve yan edimlerle birlikte) ödemekle sınırlı olduğu bir şirket türüdür. Limited şirkette sermaye ön planda olup esas sermaye payı devredebilir bir malvarlığı değeridir. Ticari hayatın dinamik niteliği gereği ortakların paylarını gerek diğer bir ortağa gerek üçüncü kişilere devrederek şirketten çıkması söz konusu olabilmektedir. Limited şirket çoğunlukla az ortaklı ve ortakların kişiliklerinin önem taşıdığı bir şirket türü olduğu için yasa koyucu, anonim şirketin aksine, limited şirkette payın devrini yasal olarak ağırlaştırmıştır. Bedeli tamamen ödenmiş payların devri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) madde 595 vd. uyarınca yapılması gerekir. Bedelleri tamamen ödenmemiş payların devrinde ise anonim şirketlere ilişkin hükümlere atıf yapılmıştır.[1]

Esas sermaye payının devri için payı devreden ve devralan arasında yazılı bir pay devri sözleşmesi yapılması, taraf imzalarının noter tarafından onaylanması, pay devrinin şirkete bildirilmesi, genel kurulun pay devrini onaylanması, payın devrinin pay defterine kaydı, ticaret siciline tescil ve ilanı prosedürü izlenir;

1.   Pay Devri Sözleşmesi

TTK’da esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemlerin yazılı şekilde yapılması ve taraf imzalarının noterce onanması devrin geçerliliği bakımından şekil şartı olarak öngörülmüştür.

Payın devrine ilişkin sözleşmede; taraflar, şirketin ticaret unvanı, devredilen esas sermaye payının itibari değeri ve payın diğer tarafa geçirilmesi hususunda tarafların açık iradesi yer almalıdır. Devir sözleşmesinde devre konu olan payın tam olarak belirlenmiş olması ve devir iradesinin bulunması şarttır. Bu unsurlar devir sözleşmesinin esaslı unsurlarıdır ve bunların bulunmaması işlemin oluşmaması sonucunu doğurur. [2]

Pay devri sözleşmesinde ayrıca ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerinin, ağırlaştırılmış veya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş olan rekabet yasağının, önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları ile sözleşme cezasına ilişkin koşulların belirtilmesi gerektiği düzenlenmiştir (TTK m. 595/1). Kanun gerekçesinde bu kayıtların devir sözleşmesinde bulunmamasının, sözleşmeyi geçersiz kılmadığı, fakat devreden ortağın bazı hallerde sorumluluğuna sebep olduğu belirtilmiştir.

2.   Bildirim

TTK m. 595 içeriğinde pay devrinin şirkete bildirilmesi gerekliliğine ve usulüne yer verilmemişse de payın devri sözleşmesinin genel kurulun onayına sunulabilmesi için şirkete bildirilmesi gerekir. Nitekim Genel Kurulun pay devrine dair vereceği karar için koyulan 3 aylık sürenin “başvurudan itibaren” başlayacağı öngörülmüştür. Fıkrada sözü geçen başvuru taraflarca yapılacak bildirimi ifade etmektedir.[3]

Payın devrine ilişkin bildirimin kimin tarafından yapılacağına dair açık bir düzenleme yoktur. Doktrinde payı devreden veya devralan tarafından birlikte yapılması gerektiği ağırlıklı olarak kabul edilmektedir.

3.   Genel Kurul Onayı

Pay devrinin geçerliliği için devir sözleşmesinin yazılı şekilde yapılarak imzaların noterde onaylanmasının yanı sıra Genel Kurulun söz konusu devir sözleşmesine onay vermesi şarttır. Onay verilinceye kadar devir sözleşmesi askıda olup devir ancak Genel Kurulun onayıyla geçerli olacaktır. Dikkat edilmesi gereken husus, Kanun’da öngörülen şekilde yapılmayan pay devri sözleşmesinin salt Genel Kurul onayıyla geçerlilik kazanmayacağıdır.

Kanun kapsamında onaya ilişkin özel bir karar ve toplantı yeter sayısı belirtilmediğinden genel nisaba göre toplantıda temsil edilen üyelerin salt çoğunluğuyla pay devri sözleşmeleri onaylanır. Payını devreden ortak da genel kurulda oy kullanarak devir kararına katılabilir. Pay devrinin kabulü kararı, pay devir sözleşmesi tarihinde veya sonrasındaki bir tarihte alınmalıdır. Zira pay devrinin önce Genel Kurulda onaylanıp daha sonra noter huzurunda yapıldığı halde pay devrinin geçerliliğine ilişkin doktrinde farklı görüşler bulunmaktadır. Genel Kurul, başvurudan itibaren 3 ay içinde pay devrini açıkça reddetmezse onay vermiş sayılır. Pay devrinin geçerliliğinin Genel Kurul onayına tabi olmadığı istisna hal ise şirket ana sözleşmesinde pay devri için genel kurul onayının gerekmediğinin düzenlenmiş olmasıdır. Bu durumda, payın devri için yazılı bir pay devri sözleşmesi ve taraf imzalarının noterlikçe onaylanması yeterli olacaktır. 

Şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse, ortaklar genel kurulu sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Şirket sözleşmesi devri yasaklamış veya genel kurul onay vermeyi reddetmişse, ortağın haklı sebeple şirketten çıkma hakkı saklı kalır. (TTK m. 595/5)

4.   Pay Defterine Kayıt

Limited şirketler pay defteri tutma zorunluluğu bulunmaktadır. TTK m. 595/1 uyarınca her ortağın sahip olduğu esas sermaye payının sayısı, esas sermaye paylarının devirleri ve geçişleri itibarî değerler deftere yazılmalıdır. Pay defterinin tutulması müdürlerim görevleri arasındadır. Bu bağlamda payın devri Genel Kurul tarafından onaylandığı veya başvurudan itibaren 3 ay içinde reddedilmeyerek onay verilmiş sayıldığı takdirde, devir işlemi şirket müdürleri tarafından pay defterine kaydettirilir. Pay defterine yazım kurucu değil, açıklayıcı nitelikte bir işlemdir. [4]

5.   Pay devrinin Tescil ve İlanı

TTK’nın tescili düzenleyen hükmünde pay geçişlerinin 30 gün içinde tescil edilmesi için şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulacağı aksi takdirde ayrılan ortağın devredilen paylara ilişkin olarak kendi adının silinmesi için sicile başvurabileceği düzenlenmiştir. Doktrinde pay devrine ilişkin tescilin kurucu değil açıklayıcı nitelikte olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Buna göre tescilin maksadı pay devir işleminin geçerliliği değil, devrin üçüncü kişilere açıklanması olup tescilin yapılması ile üçüncü kişilerin sicil kaydından haberdar olduğu kabul edilmektedir. Zira kanunda sicil kaydına güvenen iyiniyetli kişinin güveni korunacağı hükmüne yer verilmiştir. (TTK m. 598/3)

Uygulamada pay devrinin tescili için MERSİS’ten başvuru yapılarak talep numarası alınmalı ve gerekli evraklar ile birlikte Ticaret Sicili Müdürlüğü Bölge Temsilciliğine başvuru yapılmalıdır.

Sonuç olarak;

1.   Limited şirket pay devri işleminin geçerliliği için payı devreden ve devralan arasında yazılı bir pay devri sözleşmesi yapılmalı ve taraf imzaları noterde onaylanmalıdır. Sözleşmede taraflar, şirketin ticaret unvanı, devredilen esas sermaye payının itibari değeri ve payın diğer tarafa geçirilmesi hususunda tarafların açık iradesi yer almalıdır.

2.   Usulüne uygun şekilde yapılan pay devri sözleşmesinin Limited Şirket Genel Kurulu tarafından onaylanmasıyla pay devri geçerlilik kazanır. Genel Kurul kendisine onay için başvurulduğu tarihten itibaren 3 ay içinde açıkça reddetmediği takdirde pay devrini onaylamış sayılır.

3.   Pay devrinin şirketin pay defterine kaydedilmesi ile ticaret siciline tecil ve ilanı işlemlerinin devrin geçerliliği bakımından kurucu nitelikte olmamakla birlikte devrin üçüncü kişilere açıklanması bakımından önem arz eder.