ANONİM ŞİRKETLERDE OLAĞANÜSTÜ

GENEL KURUL TOPLANTILARININ

USUL VE ESASLARI                 

*Merve Gündeş 

Olağanüstü Genel Kurul Toplantıları, şirket için lüzumu halinde veya zorunlu ve ivedi sebepler ortaya çıktığı takdirde yapılan ve gündemini toplantı yapılmasını gerektiren sebeplerin oluşturduğu toplantılardır[1].

I.         OLAĞANÜSTÜ GENEL KURULU ÇAĞRIYA YETKİLİ OLANLAR

a. Yönetim Kurulu

b. Tek Pay Sahibi

c. Azlık Pay Sahipleri

d. Tasfiye Memurları

a.      Yönetim Kurulu

Yönetim Kurulu, Genel Kurulu hem olağan hem de olağanüstü toplantıya çağırabilir. Yönetim Kurulu’nun süresi dolmuş olsa bile Genel Kurulu toplantıya çağırabileceği belirtilmektedir (TTK m.410/I).

b.      Tek Pay Sahibi

Yeni TTK ile getirilen düzenleme uyarınca tek bir pay sahibi ortaklar da genel kurulu toplantıya çağırma hakkına sahiptir (TTK m.410/II).İlgili düzenlemeye göre Yönetim Kurulu’nun devamlı toplanamaması, toplantı nisabının oluşmasına imkan bulunmaması veya mevcut olmaması durumlarında, mahkemenin izniyle tek bir pay sahibi Genel Kurul’u toplantıya çağırabilir[2]. Mahkemenin bu hususta verdiği karar kesindir[3].

Ayrıca bu düzenleme TTK m.530 ile de doğrudan bağlantılıdır. TTK m.530/I’de “Uzun süreden beri şirketin kanunen gerekli olan organlarından biri mevcut değilse veya genel kurul toplanamıyorsa, pay sahipleri, şirket alacaklıları veya Gümrük ve Ticaret Bakanlığının istemi üzerine, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi, yönetim kurulunu da dinleyerek şirketin durumunu kanuna uygun hâle getirmesi için bir süre belirler. Bu süre içinde durum düzeltilmezse, mahkeme şirketin feshine karar verir.”

Görüldüğü üzere ortaklığın feshini istemeyen tek pay sahibi, TKK m.410/II’de kendisine tanınan hakkı kullanarak, şirketteki organ eksikliğinin giderilmesini sağlayabilir.

c.       Azlık Pay Sahipleri

Sermayenin en az onda birini (halka açık anonim ortaklıklarda yirmide birini oluşturan pay sahipleri) oluşturan pay sahipleri Genel Kurul’un toplantıya çağırılmasını veya gündeme madde konulmasını Yönetim Kurulu’ndan talep edebilir (TTK m.411).

Bu talebin noter aracılığıyla ve yazılı olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca talepte Genel Kurul’un toplanması için gerekli sebeplerin ve gündemin de belirtilmesi gerekmektedir.

TTK m.411’de öngörülen azlık pay sahipleri nisabı, esas sözleşmedeki düzenlemelerle hafifleştirilebilir ancak ağırlaştırılamaz. Azınlık hakkının kullanılması için gerekli olan paya, tek bir ortak sahip olabileceği gibi, birden fazla paydaş da bir araya gelerek gerekli azınlık oranını teşkil edebilir. Bu şekilde birden fazla ortağın bir araya gelerek TTK m.411 anlamında azlık olarak nitelendirilebilmesi için kuşkusuz pay sahiplerinin birlikte hareket etmesi gerekmektedir.

Genel Kurul’un toplantıya çağrılmasına ilişkin azlık tarafından belirtilen nedenlerin, gerçekten genel kurulun toplanmasını gerektirici olup olmadığını takdir yetkisi yönetim kuruluna aittir.

Yönetim Kurulu, Azlık Pay Sahiplerinin genel kurulun toplantıya çağrılmasına veya gündeme madde konulmasına ilişkin talebini kabul ederse genel kurulu 45 (kırk beş) gün içerisinde toplamalıdır. Kırk beş günlük sürenin başlama anı Yönetim Kurulu’nun karar alma tarihidir. Başvurunun kabul edilmesine rağmen 45 (kırk beş) gün içerisinde toplantı çağrısının Yönetim Kurulu tarafından yapılmaması halinde azlık pay sahipleri Genel Kurul’u toplantıya çağırabilir. Dikkat edilirse bu ihtimalde mahkemeye başvurma zorunluluğu olmadan azlık pay sahipleri olağanüstü genel kurul çağrısı yapabileceklerdir.

Yönetim Kurulu, Azlık Pay Sahiplerinin taleplerini reddeder veya 7 (yedi) iş günü içerisinde olumlu cevap vermezse; aynı pay sahiplerinin başvurması üzerine Genel Kurul’un toplantıya çağrılmasına veya gündeme madde eklenmesine ortaklık merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesince karar verilir (TTK m.412/1). Mahkemece atanacak kayyım tarafından Genel Kurul olağanüstü toplantıya çağrılabilir. Mahkemenin kararı kesindir.

d.      Tasfiye Memurları

Tasfiye aşamasına giren ortaklıklarda ortaklığın idaresi ve temsili tasfiye memurlarına bırakıldığından tasfiye memurları tasfiye işlemlerinin gereklerinden olan hususlar hakkında karar vermek üzere Genel Kurul’u toplantıya çağırabilirler.

II.        ÇAĞRI USULÜ

Genel Kurul olağanüstü toplantıya, esas sözleşmede belirtilen şekilde, internet sitesi açmakla yükümlü olan şirketler internet sitelerinde ve her halde Türk Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan ilan ile çağrılır. Çağrı, toplantıya elektronik ortamda katılma sistemini uygulayan şirketlerde elektronik genel kurul sisteminde de yapılır.

Ayrıca, pay defterine yazılı ortaklar ile önceden şirkete pay senedi veya pay sahipliğini ispatlayıcı belge vererek adresini bildiren ortaklara, toplantı günü ile gündem ve ilanın çıktığı veya çıkacağı gazeteler iadeli taahhütlü mektupla bildirilir (TTK m.414/I).

Çağrı, ilan ve toplanto günleri hariç olmak üzere toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılmalıdır (TTK m.414/I).

III.      GÜNDEM

TTK’da olağan Genel Kurul toplantısının gündemi belirtilmiş olmakla birlikte olağanüstü genel kurulların gündemine yer verilmemiştir. Kaldı ki olağanüstü genel kurul toplantılarının gerektiği takdirde yapılacağı dikkate alındığında böyle bir belirleme yapmanın da imkanı yoktur. Dolayısıyla olağanüstü genel kurulun olağan genel kurul gibi zorunlu bir gündemi mevcut değildir. Olağan genel kurulların gündemini oluşturan konular da dahil olmak üzere Genel Kurulun yetkisi kapsamında bulunan her konu, olağanüstü genel kurulun gündemi arasında yer alabilir[4].

Gündem, Genel Kurul’u olağanüstü toplantıya çağıran tarafından belirlenir. Diğer taraftan olağan toplantılarda olduğu gibi olağanüstü toplantılarda da gündeme bağlılık ilkesi geçerlidir. Bu kapsamda kanuni istisnalar saklı olmak üzere gündemde bulunmayan konular müzakere edilemez ve karara bağlanamaz.

Ancak TTK m.413/2’de Gündeme Bağlılık ilkesinin istisnalarının saklı olduğu öngörülmüştür. TTK kapsamında istisna olarak düzenlenen bu haller:

·         Yönetim Kurulu üyelerinin azli ve yenilerinin seçimi (TTK m.364, TTK m.413/3),

·         Yılsonu finansal tablolarının müzakeresi ve ertelenmesi (TTK m.413/3),

·         İnceleme ve bilgi isteme (TTK m.437),

·         Özel denetçi talep etme (TTK m.438),

·         Kuruluş ve Sermaye Arttırımında Yönetim Kurulu ve Denetçilerin İbrasına Engel Olunması (TTK m.559),

·         Oybirliğiyle gündeme madde eklenmesi (TTK m.416)’dir.

Gündeme bağlılık ilkesinin istisnalarını oluşturan konular gündemde yer almasa bile Genel Kurul’da her zaman görüşülebilecek ve bu konuda kurulda karar alınabilecektir.

IV. ÇAĞRISIZ OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL

Bütün ortaklar veya temsilcileri, aralarında biri itirazda bulunmadığı takdirde, çağrı usulüne uymaksızın (ilan yapılmaksızın ve yazılı olarak bildirilmeksizin) olağanüstü genel kurul olarak toplanabilir ve bu toplantı nisabı var olduğu sürece karar alabilirler (TTK m.416).

Bu toplantılarda gündeme bağlılık ilkesi uygulanmaz, çağrısız toplanan olağanüstü genel kurulda gündeme oybirliği ile madde eklenebilir.

V. OLAĞANÜSTÜ GENEL KURUL TOPLANTI VE KARAR NİSABI

Anonim Şirketlerde olağanüstü genel kurul toplantısı, TTK’da veya esas sözleşmede aksine daha ağır nisap öngörülmüş olan haller hariç olmak üzere sermayenin en az dörtte birini karşılayan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir (TTK m.418).

SONUÇ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve bu Kanuna istinaden çıkartılmış Anonim Şirketlerin Genel Kurul Toplantılarının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca anonim şirketlerde genel kurul, şirket için gerektiği takdirde veya zorunlu ve ivedi sebeplerin ortaya çıkması halinde olağanüstü olarak toplanabilir. Ancak toplantıya çağrı hususunda yetki kural olarak yönetim kurulunda olup, pay sahiplerinin doğrudan genel kurulu toplantıya çağırmasına ilişkin düzenlemeye yer verilmemiştir. Pay sahipleri, ancak TTK m.410 ve TTK m.411’de öngörülen şartların mevcudiyeti halinde Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırmaya yetkilidirler. Tek pay sahibi, TTK m.410 uyarınca Mahkeme’den alacağı izinle Genel Kurul’u olağanüstü toplantıya çağırmaya yetkildir. Yine TTK m.411’de öngörüldüğü şekillerde azlık pay sahipleri, Yönetim Kurulu’na başvurarak Genel Kurul’un olağanüstü toplantıya çağrılmasını ve gündeme madde konulmasını talep edebilir.  

TTK’da olağanüstü genel kurulların yapılmasına ve çalışmasına ilişkin özel bir hüküm öngörülmemiştir. Bu hususta olağan genel kurul toplantılarının tabi olduğu usul ve esaslar (çağrı, gündem, hazirun listesi, toplantı başkanlığı, toplantı ve karar nisabı, tutanak, iç yönerge, toplantının ertelenmesi, iptal ve butlan davası açılması gibi) olağanüstü genel kurul toplantılarında da aynen uygulanacaktır.

KAYNAKÇA

Şener, Oruç Hami, Ortaklıklar Hukuku, 3. Bs., Ankara, Seçkin, 2017.

Yavuz, Mustafa, Anonim ve Limited Şirketlerde Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı ve Yapılma Usulü, Terazi Hukuk Dergisi, C.10, S.102, Şubat 2015, s.100-105.

www.kazanci.com

www.jurix.com.tr